Panchayat Samiti Mahiti Adhikaracha Arj Kasa Karava : पंचायत समितीकडे माहिती अधिकार, वापरून ग्रामपंचायत ची माहिती, कशी मांगावी, पंचायत समितीकडे माहितीचा अधिकार (RTI) अर्ज कसा करावा? संपूर्ण माहिती मराठीत जाणून घ्या.
![]() |
Panchayat Samiti Mahiti Adhikaracha Arj Kasa Karava |
ग्रामीण भागाच्या विकास आणि प्रशासनात पंचायत समिती ही एक महत्त्वाची संस्था आहे. परंतु अनेकदा नागरिकांना या संस्थेची कार्ये, योजना आणि निधी वाटप याबद्दल माहिती मिळू शकत नाही. अशा परिस्थितीत, माहिती अधिकार (RTI) कायदा, २००५ अस्तित्वात येतो.
या लेखात, आपण पंचायत समिती कार्यालयात माहिती अधिकारासाठी अर्ज कसा करायचा, कोणती माहिती मिळू शकते, अर्ज फॉर्म, शुल्क, अपील प्रक्रिया आणि यशस्वी माहिती अधिकारासाठी टिप्स याबद्दल सविस्तर माहिती देऊ. पंचायत समितीची मुख्य कामे कोणती आहेत हे देखील आपण सांगू.
1: पंचायत समिती म्हणजे काय? त्याची कार्ये काय आहेत?
पंचायत समितीची व्याख्या
पंचायत समिती ही पंचायत राज व्यवस्थेतील एक मध्यमस्तरीय संस्था आहे. हे ब्लॉक/तालुका पातळीवर काम करते. प्रत्येक पंचायत समितीमध्ये अनेक ग्रामपंचायती असतात.
पंचायत समितीची मुख्य कामे
- १. ग्रामीण विकास योजनांची अंमलबजावणी (मनरेगा, पीएमएवाय-जी, स्वच्छ भारत अभियान)
- २. निधी वाटप आणि खर्चाचे पर्यवेक्षण
- ३. प्राथमिक आरोग्य केंद्रे (पीएचसी) आणि शाळांचे नियोजन
- ४. पाणीपुरवठा, रस्ते, सिंचन योजना
- ५. कृषी विभागाशी समन्वय (बियाणे, खते, कृषी यंत्रसामग्रीचे वितरण)
- ६. महिला आणि बाल विकास कार्यक्रम (अंगणवाडी, पोषण अभियान)
- ७. ग्रामपंचायतींच्या कामकाजाचे मूल्यांकन
जर तुम्हाला यापैकी कोणत्याही योजना, निधी वाटप किंवा कामकाजाबद्दल माहिती हवी असेल, तर माहिती अधिकार हा सर्वात प्रभावी मार्ग आहे.
2: पंचायत समिती कार्यालयात माहिती अधिकारासाठी अर्ज कसा करावा?
अर्ज लिहिणे
पंचायत समिती कार्यालयात आरटीआय अर्ज साध्या कागदावर इंग्रजी, हिंदी किंवा राज्यातील स्थानिक भाषेत (मराठी, गुजराती, बंगाली इ.) लिहिता येतो. यासाठी कोणताही विशेष फॉर्म भरण्याची आवश्यकता नाही.
माहिती अधिकार अर्ज फॉर्म (मराठीमध्ये):
जन माहिती अधिकारी (PIO),
पंचायत समिती कार्यालय,
[समितीचे नाव],
[तालुका], [जिल्हा], [राज्य].
अर्जदार :
विषय: माहिती अधिकार कायदा २००५ अंतर्गत माहितीची विनंती.
साहेब,
मी, [तुमचे नाव], [पत्ता], [राज्याचा] नागरिक आहे. माहिती अधिकार कायद्याअंतर्गत मी खालील माहिती मागतो:
- १. योजनेअंतर्गत खर्चाचा तपशील [योजनेचे नाव] [गावाचे/मंडळाचे नाव] मध्ये.
- २. [२०२३-२४] या वर्षासाठी पंचायत समितीला मिळालेला एकूण निधी आणि त्याअंतर्गत झालेला खर्च.
- ३.या योजनेअंतर्गत लाभार्थ्यांची यादी.
- ४. कोणत्याही तक्रारीवर केलेल्या कारवाईची प्रत, जर असेल तर.
मी या अर्जासोबत १० रुपयांचा आयपीओ/डिमांड ड्राफ्ट [क्रमांक] सादर करत आहे. (बीपीएल कार्डधारकांसाठी शुल्क माफ आहे).
धन्यवाद,
[तुमचे नाव]
[संपर्क क्रमांक]
[तारीख]
अर्ज सादर करणे
१. हा अर्ज पंचायत समिती कार्यालयातील पीआयओ (जन माहिती अधिकारी) कडे सादर करा.
२. अर्जासोबत ₹१० चा IPO/डिमांड ड्राफ्ट जोडा. (बीपीएलच्या बाबतीत, कार्डची प्रत जोडा).
३. पंचायत समिती कार्यालयातील अर्जाची एक प्रत ठेवा आणि पावती घ्या
टीप: जर कार्यालय जवळ नसेल तर ते पोस्टाने नोंदणीकृत पत्राद्वारे पाठवा.
उत्तराची वाट पाहत आहे
- पंचायत समिती कार्यालयात पीआयओला ३० दिवसांच्या आत उत्तर द्यावे लागेल.
- माहिती न मिळाल्यास पहिले अपील दाखल करता येईल.
3: माहिती अधिकार अपील कसे दाखल करावे?
जर पीआयओने पंचायत समिती ची माहिती दिली नाही किंवा चुकीचे उत्तर दिले आहे, तर पहिले अपील करा. तेही आपलीय अधिकारी (पंचायत समितीचे अधीक्षक/मुख्य कार्यकारी अधिकारी) यांच्याकडे ३० दिवसांच्या आत दाखल करता येईल. यानंतरही न्याय मिळाला नाही तर राज्य माहिती आयोगाकडे दुसरे अपील दाखल करता येईल.
4: यशस्वी माहिती अधिकार अर्जासाठी ५ महत्त्वाच्या टिप्स
- १. विशिष्ट प्रश्न विचारा - पंचायत समिती कार्यालयात जसे "तुमच्या सर्व योजना मला द्या" असे अस्पष्ट प्रश्न टाळा.
- २. पंचायत समिती कार्यालयातील योजना/निधीचे वर्ष सांगा - जर २०२२-२३ साठी डेटा आवश्यक असेल तर तो स्पष्ट करा.
- ३. पंचायत समिती कार्यालयीन पावती मिळवा - अर्ज सादर करताना पंचायत कार्यालयाकडून पावती मिळवा.
- ४. राज्य माहिती आयोगाचा वापर करा - जर पंचायत समिती माहिती देत नसेल तर थेट राज्य आयोगाकडे जा.
- ५. सामाजिक दबाव निर्माण करा - पंचायत समिती कार्यालयातुन माहिती अधिकाराद्वारे मिळालेली माहिती ग्रामसभेत शेअर करा.
RTI Application Marathi PDF
निष्कर्ष
पंचायत समिती ही ग्रामीण विकासासाठी एक महत्त्वाची संस्था आहे. यांचे कामे पारदर्शकता कशी आहे. आणि ह्या साठी जबाबदारी माहिती अधिकाराचा वापर करून तुम्ही माहिती अधिकार 2005 च्या कायद्याद्वारे या पंचायत समिती कडून माहिती मागू शकता. (Panchayat Samiti Mahiti Adhikaracha Arj Kasa Karava)
माहिती अधिकार अर्ज PDF
जर तुम्हाला हा लेख उपयुक्त वाटला, तर www.mahamnews.com वर असेच अधिक माहितीपूर्ण लेख वाचत रहा. आम्ही नेहमीच नागरिकांना सक्षम करणाऱ्या बातम्या आणि मार्गदर्शन प्रकाशित करतो.